ΕΚΚΟΛΠΩΜΑΤΩΣΗ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ ΚΑΙ ΕΚΚΟΛΠΩΜΑΤΙΤΙΔΑ

 

 

Τι είναι τα εκκολπώματα του παχέος εντέρου;

 

Το τοίχωμα του παχέος εντέρου , στη μεγαλύτερή του έκταση, αποτελείται από μέσα προς τα έξω από τέσσερα στρώματα ή χιτώνες: το βλεννογόνο, τον υποβλεννογόνιο, το μυϊκό και τον ορογόνο.

Σε κάποια σημεία του εντερικού τοιχώματος εισέρχονται μικρά αιμοφόρα αγγεία για την αιμάτωση του εντέρου κι αυτές οι περιοχές είναι συνήθως πιο ευένδοτες σε πιέσεις.

Σε αυτά τα σημεία μπορεί να συμβεί ο βλεννογόνος και υποβλεννογόνιος χιτώνας να πιέζονται προς τα έξω, διαπερνώντας δια μέσω του μυϊκού χιτώνα και σχηματίζοντας σακοειδείς προεξοχές, τα εκκολπώματα.

Η ύπαρξη πολλαπλών τέτοιων εκκολπωμάτων στο παχύ έντερο ονομάζεται εκκολπωμάτωση.

Στις περιπτώσεις που τα εκκολπώματα αρχίσουν να φλεγμαίνουν λέμε ότι έχουμε εκκολπωματίτιδα.

 

Πόσο συχνή είναι η εκκολπωμάτωση;

 

Είναι σπανιότατη σε ηλικίες κάτω των 30.

Στις βιομηχανοποιημένες χώρες του Δυτικού κόσμου η επίπτωσή της αυξάνει με την ηλικία και σε ηλικίες  60 ετών, πάνω από 40% του πληθυσμού θα έχει εκκολπωμάτωση, ενώ στην ηλικία των 80 το ποσοστό ξεπερνάει το 80%.

Άρα, είναι μια πολύ συχνή κατάσταση και σε συντριπτικό ποσοστό εντοπίζεται στο σιγμοειδές και το κατιόν. Παρόλα αυτά, μόνο το 10-25% θα εμφανίσουν συμπτώματα όπως εκκολπωματίτιδα, αιμορραγία, στενώσεις και συρίγγια.

Τα τμήματα του παχέος εντέρου και οι  ονομασίες τους παρουσιάζονται στο παρακάτω σχήμα:

 

 

Από τι προκαλείται η εκκολπωμάτωση;

 

Η ακριβής παθοφυσιολογία είναι ακόμα ασαφής.

Θεωρίες ενοχοποιούν το συνδυασμό χρόνιας μειωμένης κατανάλωσης τροφών υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες και αυξημένων ενδοαυλικών πιέσεων στο έντερο. Άλλες έρευνες όμως δε βρίσκουν μια σαφή επιδημιολογική συσχέτιση. Πιστεύεται επίσης ότι μπορεί να υπάρχει γενετικό υπόβαθρο που συμβάλλει.

 

 

Τι σημαίνει όταν έχουμε εκκολπωματίτιδα;

 

Σημαίνει ότι ένα ή περισσότερα από τα υπάρχοντα εκκολπώματα φλεγμαίνουν. Δεν είναι σαφές τι προκαλεί αυτή τη φλεγμονή.

Νεότερες θεωρίες υποστηρίζουν ότι αυτό που μπορεί να συμβαίνει είναι μια άσηπτη φλεγμονώδης αντίδραση μετά από μπλοκάρισμα της εισόδου των εκκολπωμάτων.

 

 

Τι αυξάνει την πιθανότητα να πάθουμε εκκολπωματίτιδα;

 

 

 

 

Παράγοντες κινδύνου θεωρούνται:

η μειωμένη πρόσληψη τροφών με φυτικές ίνες,

το κάπνισμα,

η ηλικία,

και η έλλειψη σωματικής άσκησης.

 

 

 

 

 

Ταξινόμηση της εκκολπωματίτιδας

 

Όλες οι κατευθυντήριες οδηγίες από επιστημονικές εταιρείες κι οργανισμούς διαφόρων χωρών ταξινομούν την εκκολπωματίτιδα σε ανεπίπλεκτη (απλή) κι επιπλεγμένη.

Η επιπλεγμένη συμβαίνει στο 15% των περιστατικών εκκολπωματίτιδας και υπάρχει όταν έχουμε κάποιο απόστημα, συρίγγιο , στένωση ή διάτρηση του εντέρου.

Αν δε συμβαίνει κάτι  από τα παραπάνω , τότε μιλάμε για ανεπίπλεκτη εκκολπωματίτιδα.

Και οι δυο μπορεί να προκαλούν πόνο (συνήθως στο αριστερό κάτω μέρος της κοιλιάς), πυρετό, λευκοκυττάρωση και ναυτία, όπως επίσης και κάποια ουρολογικά συμπτώματα.

Η διάγνωση της εκκολπωματίτιδας και η διαφοροδιάγνωση μεταξύ των δύο γίνεται με αξονική τομογραφία κοιλίας.

 

 

Αντιμετώπιση εκκολπωματίτιδας

 

Ανεπίπλεκτη: αντιμετωπίζεται συντηρητικά. Μπορεί να αντιμετωπισθεί με νοσηλεία ή και σε εξωτερική βάση , ανάλογα με την κλινική περίπτωση και το αν ο ασθενής έχει άλλες παθήσεις , το επίπεδο του πόνου και το αν ανέχεται την τροφή ή όχι.

Η χορήγηση αντιβιοτικών , σύμφωνα με νεότερες έρευνες είναι αμφιλεγόμενη και αποφασίζεται ανάλογα με την κλινική εικόνα του ασθενούς, δεν είναι απαραίτητη δηλαδή σε όλες τις περιπτώσεις.

Επιπλεγμένη η αντιμετώπιση εξαρτάται από το ποια είναι η παθολογία που αναδεικνύεται από την αξονική τομογραφία.

1. Απόστημα: μικρά αποστήματα μπορούν να αντιμετωπισθούν συντηρητικά μόνο με αντιβίωση.

Μεγαλύτερα αποστήματα χρειάζεται να παροχετευθούν με παρακέντηση ή παροχέτευση υπό την καθοδήγηση αξονικού τομογράφου.

 

2. Συρίγγιο: έτσι ονομάζεται μια αφύσικη επικοινωνία , μέσω ενός πόρου (συρίγγιο) μεταξύ του παχέος εντέρου και κάποιου άλλου παρακείμενου οργάνου , όπως η ουροδόχος κύστη –συχνότερα- (ορθοκυστικό συρίγγιο) ή ο κόλπος (ορθοκολπικό συρίγγιο).Προκαλείται από τη χρόνια φλεγμονή στην περιοχή. Αυτές οι επιπλοκές αντιμετωπίζονται χειρουργικά.

 

3. Στένωση του εντέρου: λόγω και πάλι της χρόνιας φλεγμονής, ο αυλός του εντέρου μπορεί να στενωθεί από την πάχυνση του τοιχώματος του εντέρου και να προκληθεί απόφραξη. Κι εδώ η αντιμετώπιση είναι χειρουργική.

 

4. Διάτρηση-περιτονίτιδα: περιτονίτιδα έχουμε όταν υπάρχει ελεύθερη διάχυτη φλεγμονή στην κοιλιά.

 

Οι περισσότερες διεθνείς επιστημονικές εταιρείες κατηγοριοποιούν την εκκολπωματίτιδα με το σύστημα Hinchey που έχει 4 κατηγορίες ανάλογα με τη βαρύτητα.

Κατηγορίες Ι και ΙΙ : η περιτονίτιδα είναι τοπική και αντιμετωπίζεται συντηρητικά με αντιβιοτικά ή και με παροχέτευση μεγαλύτερων αποστημάτων.

Κατηγορία ΙΙΙ : σε αυτή την περίπτωση έχουμε διάχυτα ελεύθερο πύον στην κοιλιά. Η αντιμετώπιση είναι χειρουργική.

Η παραδοσιακή προσέγγιση ήταν εκτομή του εντέρου και δημιουργία μιας προσωρινής κολοστομίας (παρά φύσιν έδρας) που θα την έχει ο ασθενής για κάποιους μήνες και κατόπιν θα κλεινόταν με ένα δεύτερο μεγάλο χειρουργείο (επέμβαση Hartmann’s). Η πρακτική έδειξε ότι , εκτός από την ταλαιπωρία του ασθενούς ,ένα ποσοστό από αυτές τις κολοστομίες δεν αναστρέφονται ποτέ για διάφορους λόγους.

Πρόσφατα υπήρξε μια άλλη προσέγγιση πού ήταν η λαπαροσκοπική πλύση της κοιλίας , χωρίς εκτομή του εντέρου και η τοποθέτηση παροχετεύσεων .Αυτή φαινόταν να έχει πολλά πλεονεκτήματα γιατί αντιμετώπιζε την περιτονίτιδα χωρίς εκτομή του εντέρου και χωρίς τη δημιουργία κολοστομίας.

Ακόμα πιο πρόσφατες όμως μελέτες απέδειξαν ότι σε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό δεν ήταν αποτελεσματική γιατί πολλοί ασθενείς τελικά χρειαζόταν να χειρουργηθούν ξανά και να υποβληθούν τελικά σε εκτομή του εντέρου και κολοστομία.

Γιαυτό και οι περισσότερες διεθνείς εταιρείες, μέσω των κατευθυντήριων οδηγιών που εκδίδουν, δεν τη συνιστούν πλέον ως επέμβαση αποτελεσματική και προκρίνουν την εκτομή του εντέρου και την επανένωσή του στο ίδιο χειρουργείο , χωρίς καθόλου κολοστομία ή μόνο με μια προσωρινή ειλεοστομία.

 

Η προσωρινή ειλεοστομία ( που  είναι παρά φύσιν έδρα από το λεπτό έντερο) μπορεί κατόπιν να κλείσει με ένα πολύ μικρότερο χειρουργείο ακόμα και με τοπική αναισθησία.

Είναι επίσης αποδεδειγμένο με μελέτες ότι σε αυτού του είδους τα χειρουργεία , οι ειδικοί χειρουργοί  παχέος εντέρου έχουν καλύτερα αποτελέσματα από τους γενικούς χειρουργούς.

Κατηγορία ΙV: έχουμε όταν αντί για πύον υπάρχει κοπρανώδες περιεχόμενο μέσα στην κοιλιά. Η χειρουργική αντιμετώπιση είναι ίδια με την προηγούμενη κατηγορία σε κάποιες περιπτώσεις ή μπορεί να αποφασισθεί επέμβαση Hartmann’s.

 

 

Αν έχω ένα επεισόδιο εκκολπωματίτιδας και περάσει πρέπει μετά να χειρουργηθώ;

 

 Και σε αυτό το ερώτημα η προσέγγισή μας έχει αλλάξει από ότι παλιά.

Πιο παλιά μετά από δυο επεισόδια εκκολπωματίτιδας ο χειρουργός πολύ ευκολότερα συνέστηνε προγραμματισμένο χειρουργείο για εκτομή του πάσχοντος τμήματος του εντέρου.

 

Πλέον σε πολλές περιπτώσεις ο ασθενής δε χρειάζεται να χειρουργηθεί.      Η απόφαση για προγραμματισμένο χειρουργείο παίρνεται πλέον με μια πιο εξατομικευμένη προσέγγιση , που δε λαμβάνει πλέον υπόψιν τα επεισόδια εκκολπωματίτιδας και την ηλικία του ασθενούς.

 

 

Αν έχω εκκολπωμάτωση κινδυνεύω από καρκίνο του παχέος εντέρου? 

 

Όταν κάποιος πάθει εκκολπωματίτιδα , υπάρχει μια αμυδρή συσχέτιση με αυξημένη πιθανότητα στο μέλλον για καρκίνο, ή σύμφωνα με άλλες κατευθυντήριες οδηγίες όταν η εκκολπωματίτιδα είναι επιπλεγμένη, αλλά η έρευνα πάνω σε αυτό είναι αρκετά αμφιλεγόμενη.

 

Επομένως:

 

 

Όχι. Η εκκολπωμάτωση είναι μια καλοήθης πάθηση.

 

 

 

 

 

Αιμορραγία από εκκολπώματα

 

Στο 80% των περιπτώσεων σταματάει αυτόματα με κατάλληλη ενδονοσοκομειακή υποστήριξη.

Οι υπόλοιπες περιπτώσεις αντιμετωπίζονται είτε με ενδοσκόπηση κι απολίνωση των εκκολπωμάτων, είτε με αγγειογραφία και εμβολισμό του αιμορραγούντος αγγείου.

Στα λίγα περιστατικά που δε μπορούν να αντιμετωπιστούν με τους παραπάνω τρόπους χρειάζεται χειρουργείο.